Да сорак першага года дарослыя і дзеці будавалі планы на будучыню, марылі, не ведаючы, што гэтаму ўжо не наканавана спраўдзіцца. 22 чэрвеня ва ўсіх савецкіх людзей пачаўся новы, невыносна цяжкі этап у іх жыцці, для многіх ён стаў апошнім: яны так і не дачакаліся доўгачаканай Перамогі, не ўбачылі дарагіх сэрцу людзей.
Вайна не шкадавала нікога. Цяжкія гады прыпалі на час юнацтва былога бухгалтара Баранавіцкага аддзела аховы Ніны Міхалевіч. З прыходам фашыстаў Ніна Патапаўна працавала сувязной партызанскага атрада імя Макарэвіча, які размяшчаўся на Спораўскіх балотах каля горада Драгічына. Яна ў час Вялікай Айчыннай вайны ў партызанскі атрад дастаўляла звесткі аб руху цягнікоў па чыгунцы Брэст – Пінск, а таксама медыкаменты ад немцаў у партызанскі атрад.
«Быў 1941 год. Мы жылі ў Драгічыне. Памятаю, як да нас прыйшлі два нямецкія афіцэры. Адзін з іх стаў лавіць курэй, а другі, удакладніўшы прозвішча таты, павёў яго ў хату. Там на добрай рускай мове ён расказаў, што ягоны бацька – нямецкі інжынер, да вайны працаваў у Ленінградзе, будаваў масты, што сам ён вучыўся ў савецкай школе, аднак пасля таго, як да ўлады прыйшоў Гітлер, усіх спецыялістаў адклікалі назад у Нямеччыну, – распавяла жанчына. – Ён паказаў бацьку спіс з прозвішчамі тых, хто дапамагаў партызанам: увесь савецкі актыў. Было там і прозвішча таты: ён яшчэ да вайны стаў членам кампартыі Заходняй Беларусі.
Афіцэр сказаў, каб бацька ішоў у лес, бо праз тры дні па яго прыедуць фашысты. А ягоныя дзеці павінны тады сказаць, што бацьку ўжо «забралі». Паказаў афіцэр і дом здрадніка, які склаў той спіс. Праз тры дні да дома і сапраўды пад’ехала машына.
З яе выйшаў афіцэр з маноклем і па-нямецку спытаў у мяне: «Дзе твой бацька?» Я адказала, як навучылі, што яго ўзялі тры дні таму. «Гут», – прамовіў немец, сцёбнуў сябе плёткай па боце, сеў у машыну і з’ехаў, – падзялілася цяжкімі ўспамінамі Ніна Патапаўна. – Так, дзякуючы немцам-антыфашыстам, ацалела сям’я. А магло ж, крый бог, быць іначай: прыход тых афіцэраў мог аказацца пасткай. Але ж калі адзін з іх загаварыў па-руску (хоць гэта і было небяспечна), надышоў момант ісціны, бо ў той час нават у думках не дапускалася, што ад немцаў можна чакаць праявы чалавечых пачуццяў, лічылася, што вораг – гэта звер. Але ж такой была воля Гасподняя…»
Позняй восенню 1944 г. у Польшчы ішлі баі за Варшаву, вайскоўцаў па-ранейшаму – эшалон за эшалонам – адпраўлялі на вайну. Але ў Лунінцы ўжо аднаўлялі разбураныя будынкі, і нават у самім паветры адчувалася, што Перамога ўжо блізка-блізка.
«Мне тады было 17, і гэта, вядома ж, дыктавала сваё: хацелася жыць, кахаць, танцаваць! Мне вельмі падабалася, калі іграў духавы аркестр! Неяк з сяброўкамі мы пайшлі ў клуб чыгуначнікаў. Побач, за яго сценамі, стаялі эшалоны – байцоў адпраўлялі на фронт. Але нехта з іх яшчэ паспяваў зазірнуць на танцы… Памятаю, як зайграла музыка і як мяне падхапіў, закружыў у вальсе малады афіцэр, – падзялілася Ніна Патапаўна. – Танцавалі мы вельмі зладжана і прыгожа, так, што спачатку ніхто з прысутных не адважваўся далучыцца: толькі глядзелі. Мы «прайшлі» адзін круг, другі, і хіба што потым да нас далучыліся іншыя. Калі музыка сціхла, афіцэр не адпусціў маю руку: зноў запрасіў на танец…», – прадоўжыла жанчына. – І раптам пранізліва загудзела труба. Але не аркестровая, а тая, што кліча на збор… Веставыя сталі аб’яўляць нумары вайсковых частак, якія зараз, гэта значыць ужо, адпраўляюцца на фронт.
Той афіцэр глядзеў на дзяўчыну, трымаў за руку і напружана слухаў. На гэты раз цуд не здарыўся: яго часць назвалі таксама. Ён разгублена ўсміхнуўся, адступіў, потым азірнуўся і, гледзячы ў вочы, сказаў: «Я – Бабалян Амбарцум Аерыевіч»…
З тых часоў мінула 73 гады, але памяць мая «трымае» гэта імя. І я дагэтуль думаю: ці жывы той афіцэр? Можа, вальс наш быў яго апошнім танцам, бо ў тую ноч вайскоўцаў везлі на перадавую… А можа, ён неяк ацалеў? І можа, таксама помніць наш Лунінец, клуб, танец?» – сумна разважала Ніна Патапаўна.
Самым дарагім падарункам да 18-годдзя юнай дзяўчынкі стаў салют Перамогі. Яго яна сустрэла ў Лунінцы. Пазней Ніна Патапаўна была ўзнагароджана знакам «Партызан Беларусі». Пасля вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў Ніна Патапаўна скончыла банкаўскія курсы і 17 гадоў адпрацавала ў Лунінецкім аддзяленні дзяржбанка, потым, змяніўшы некалькі месцаў, прыйшла ў Баранавіцкі аддзел аховы галоўным бухгалтарам.
Сёння Ніна Патапаўна на пенсіі, мае 3 унукаў і 2 унучак.
brest.ohrana.gov.by
